CENAZE NAMAZI VE DEFİN İŞLEMLERİ II

 90 lı yıllardan başlayarak cenaze namazları Yalvaç merkezdeki çarşı camisi Devlethan (eski) camisinde kılınmaya başlandı. Cenaze namazı için vakit namazından çıkan cemaat cenaze önünde saf tutar ön safta cenaze yakınları yerlerini alır ve en önde cenaze namazını kıldıracak hoca namaza başlamadan sorardı. Mevtaya dünyaya ve ahirete intikal eden haklarınızı helal ediyor musunuz diye cemaatte genellikle ‘’Allah taksiratını affetsin’’ diye helalleşmeyi yapmış olurdu. Hoca cenaze namazını kısaca anlatıp namaza geçilirdi. Cenaze namazı kılındıktan sonra 1994 yılına kadar tabutlar elde taşınarak mezarlığa giderken daha sonra cenaze arabasıyla taşınır oldu. Ayrıca yürümekte zorlananlar için belediye tarafından otobüsler tahsis edildi ve mezarlığa kadar bu şekilde gidilir oldu.

Cenaze mezarlığa gelene kadar mezarlar kazılıp hazırlanır ve beklenirdi. Kazılan mezarlarda cenazenin konulacağı bölüme sapma adı verilmiştir. Sapma mezarın taban kısmının güney yönünde biraz daha derin kazılır cenaze o kısma konurdu. Cenaze mezara getirilince tabut güney cepheye konulur. Aile yakınları genellikle vefat edenin oğlu kardeşi gibi birinci dereceden yakınları mezara iner tabuttan alınan cenaze sapmaya konulurdu. Cenazelerde bazı kişiler yönlendirme görevini üstlenir ve cenazenin mezara gelişinden itibaren cenaze gömülüp hocanın telkin vereceği zamana kadar verdikleri komutlarla defin işlemini yönlendirirlerdi.

Cenaze sapmaya konulunca mezar çukurunda bir kişi kalır diğerleri mezar çukurundan çıkardı. Kalan kişi ise cenazenin üzerini kapatırdı. Zamanın gereği betonsa betonları ahşap ise ahşapları düzgünce yerleştirir ve çukurdan çıkardı. Son kişide mezardan çıkınca hoca dua ile üç kürek toprağı attıktan sonra cenazeye katılanlar sıra ile sevaptır düşüncesi ile toprak atmakta yarışırlar.

Cenazenin konulduğu kısmın üzeri çok eskilerde kerpiçle daha sonra 70 li yıllarda sapmaları kapatmak için özel hazırlanmış beton bloklarla örtülürdü. 2000 yılından itibaren ise ahşap tahta ile kapatılır oldu. Kazılan mezar toprakla doldurulduktan sonra testiyle getirilen su dökülürdü. Bazı cenaze sahipleri testiyi kırar bazıları ise başkası kullansın diye mezarın bir kenarına bırakırdı.

Hocalar kuran okur cenazeye katılanlar dinler ve son duaya Âmin dedikten sonra mezarlık çıkışına veya mezardaki uygun alanda bekleyen cenaze yakınlarına başsağlığı dileyerek mezardan ayrılırlardı. Defnedilenin günahlarına kefaret olsun diye cenaze yakınlarından birisi veya mahallede tanınan bir kişi fakirlere ve para almak için gelen çocuklara para dağıtır bu şekilde vefat etmiş olanın günahlarına kefaret olacağı düşünülürdü.

Hocalar son olarak cenazenin gömüldüğü mezarın başına gelerek telkinde (talkın) bulunur ve ayrılırdı. Mezarlıktan gelen tabutun içerisindeki cenazenin sarıldığı halı veya kilim camilere bırakılır üzerinde namaz kılınırdı. Akşam ise komşular tarafından hazırlanan yemekler sinilerle cenaze evine getirilir kurulan sofralarda yemeğe gelenlere ikram edilirdi. Cenaze sahipleri hiçbir şeye karışmaz yakın akrabalar ve yakın komşular yemeğe katılanlara hizmet ederlerdi. Yemekten önce mahalle hocaları Yasin okur cenaze yemeğine katılanlarda dualar ederlerdi.

Cenaze olan sokakta en az üç gün radyo açılmaz televizyon izlenmezdi, düğün varsa sessiz sedasız yapılır eğlenceli hiçbir şey olmazdı. Bayanlar cenaze evine başsağlığına gider Yalvaçlı tabiri ile ‘’geremit’’ verirlerdi. Bir hafta cenaze evinde yemek yapılmaz üzgünler diye komşular ve akrabaları yemek ihtiyaçlarını giderirlerdi. İnsanlar birbirine öylesine bağlıydı ki haftalarca gelen giden ve yemek getirenlerle cenaze evi dolar taşardı. İnsanlar çıkarsız samimiydi insanların acısını paylaşmaya gayret eder yardımlaşarak cenaze sahiplerinin varsa sıkıntılarını giderirlerdi.

2005 yılından başlayarak cenaze evindeki yemekler hazır yemekçiler tarafından verilmeye başlandı. Cenaze sahipleri ilk zamanlarda komşulara yük olmayalım vefat edenin hayrına yemek yedirelim gibi düşünürken adet haline getirildi. Cenaze evine yemek götürülme bırakıldı sanki düğün daveti gibi cenaze evlerinden yemek yenmeye başladı. Bir yakını vefat etmiş olanın evinde cenaze işlemlerinde önce kaç kişilik yemek gelsin, kime söyleyelim gibi telaş baş gösterdi. Maddi durumu yetersiz bile olsa birçok kişi el âlem ne der düşüncesi ile borçlanarak definden sonra yemek vermeye başladı.2019 yılında belediye başkanlığı tarafından cenazelerde yemek verildiği takdirde belediyenin yapmış olduğu hizmetlerden ücret alınacağı şeklinde duyurular yapıldı afişler asıldı.Bir süre yemek cenazelerde yemek veren olmadı. Ancak yalvaç dışından gelen birkaç kişinin yemek vermesi ile tekrardan başlayan yemek konusu salgın nedeni ile rafa kalkmış oldu.

Camilerde vaazlarda, hutbelerde cenaze evi tarafından yemek verilmesinin uygun olmadığı şeklindeki söylemlere rağmen yemek verenler çok olmuştu. Uzun yıllar öncesi bu şekilde cenazeler defnedilirken günümüzde Devlethan camisinden verilen sala arkasından belediye hoparlöründen verilen cenaze anonsu ayrıca belediye sayfasındaki duyuru ve cep telefonlarına gelen mesajla duyurulmaktadır.

Cenaze yıkama işlemleri cenaze yıkama araçlarında yapılmaktadır. Eskisi gibi su ısıtma ve teneşir taşıma işlemi kalmamıştır. Cenazeler hangi namaz vaktinden sonra kaldırılacaksa cenaze yıkama aracı namaz saatinden 1-2 saat önce gelip cenaze evi önünde araç içerisinde cenaze yıkama yapılır ve cenaze nakil aracı ile camiye götürülür. Cami önünde cenaze namaz vaktine kadar bekletilirken cenaze yakınları cenaze başında bekler namaza gelen veya namaza gelemeyecek dahi olsalar tanıdıkları gelerek cami önünde taziyede bulunurlar.

Devlethan camisi merkezde olduğu için insanlar burada taziyeye gelebiliyor görmedikleri kişileri burada görme imkânı buluyorlar. Azda olsa bir vakitte iki veya üç cenazenin olduğu zamanlar olmuştur. Bu durumda ise önce erkek cenazesi varsa erkek cenaze namazı daha sonra ise bayanların cenaze namazları kılınmaktadır. Cenaze namazı kılındıktan sonra tabut cenaze nakil araçları ile mezarlığa taşın. Defin işlemine katılacak olanları ise belediyenin tahsis ettiği araçlarla mezarlığa götürülür. Allah ölmüşlerimizi rahmetiyle yargılasın. Mekânları cennet olsun. Âmin.