Mesut ÖZERDEN ELEKTRİK ÜRETİMİ
Yazı Detayı
23 Ocak 2022 - Pazar 22:53
 
ELEKTRİK ÜRETİMİ
Mesut ÖZERDEN
yalvacfm@hotmail.com
 
 

ELEKTRİK ÜRETİMİ


YALVAÇ  OSMANLI ELEKTRİK ÜRETİM ve EMTİA ANONİM ŞİRKETİ

1920 yılında Osmanlı toprakları üzerinde yirmi dokuz anonim şirket kurulmuştur. Bunlardan altı tanesinin merkezi İstanbul dışında diğerleri ise İstanbul merkezlidir. Taşrada kurulan işletmelerin bir tanesi Yalvaç merkezli ‘’Yalvaç Osmanlı Elektrik Üretim ve Emtia Anonim  Şirketidir’’. Tabi kuvvetlerden elektrik üretme, üretilen elektrikle şehir ve kasabaları aydınlatma, elektrikle hareket eden tramvaylar yapma, elektrikle alakalı sanayi oluşturma ,mal getirip satma, mensucat iplik, un fabrikaları tesis etme gibi amaçlara içermektedir.


ŞİRKETİN KURULUŞU İLE İLGİLİ BELGELER

Yalvaç Osmanlı Elektrik ve emtia Anonim Şirketinin tesisi ile ilgili belgeler Türkiye Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivlerinde bulunmaktadır.


NİZAMNAME-İ DAHİLİ/İÇ TÜZÜK ve MADDELERİ
Yalvaç Osmanlı Elektrik ve Emtia Anonim Şirketi’nin Nizamname-i Dahilisi yani İç Tüzük kitapçığı on dört sayfa, dokuz fasıl ,kırk yedi maddeden oluşmaktadır.1,3,4,12,23,29,35 ve 36. Maddelerde kırmızı mürekkepli kalemle yapılan tashihatlar göze çarpmaktadır.
Dikkat çeken konu Doğal kuvvetler ifadelerinde Sultan Dağlarından çıkan Yalvaç Çayının akışından faydalanarak dinamolar aracılığı ile elektrik elde etme amaçlanmıştır. Her ne kadar yazılı olmasa bile Yalvaç çayından başka  tabii kuvvet bulunmamaktadır.


ŞİRKET SERMAYE HİSSEDARLIK
Şirket sermayesi elli bin liradan ibaret olup beheri beş Osmanlı Lirası kıymetinde on bin hisseye münhasım dır.
Bu şekilde ikinci fasılda kuruluş aşaması ve hisse dağılım şartları görülmektedir. Hisselerin nasıl pay alacağı ne şekilde el değiştirileceği gibi bilgileri içermektedir.
Daha başka fasıllarda ise kar paylarının nasıl dağıtılacağı, ihtiyaç halinde nasıl para temin edileceği, başka şirketlerle birleşmesi konularını içermektedir.


SONUÇ
Birlik ve dayanışmanın en güzel örneklerini sunan Yalvaçlılar ticaret alanında gerek Osmanlı Devletinin son zamanlarında  gerekse Cumhuriyetin ilk yıllarında anonim şirketler kurarak bu hasletlerin ortaya koymuşlardır. Müteşebbis 13 Yalvaçlı, Akşehir ve Ispartalı  iki arkadaşlarıyla  yüz yıl öncesi bu gün bile ücra köşede kalan Yalvaç gibi bir  Yalvaç Osmanlı elektrik ve Emtia Anonim Şirketi’ni kurmuşlardır.
Hayata geçmemiş olan bu şirketin Osmanlı arşiv belgelerindeki bilgilerle kağıt üzerinde kurulmuş olduğunu görebiliriz.


MAZBATA

27 Rebiyülevvel sene 1337-19 Kanunusani sene 1336(1920)

 Şura-yı Devlet Maliye ve Nafi’a Dairesi’nden tanzim ve heyet’iumumiyesinde3ntezyiledilüp meltufuyla meyane-i bendeganemizde mütala’a olunan  19 teşrin’isani sene 1334 tarihli ve 308 numaları mazbatada  beyan olunduğu üzere mebde-imerkezi Yalvaç’ta  olarak usul-i mevzu’asına tevfikan kuva-yı tabi’iyeden elektrik istihsali ile mensucat iplik ,dakik, hızar fabrikaları te’sis  etmek ve elektrikle cer  olunur tramvaylar vücuda getirmek  ve şuhur  ve kasabat  dahilinde  elektrikle terivirat  icra eylemek  ve elektriğe ta’atluk eder bi’l-cümle  sanayi vücuda getirmek ve ale’l-ıtlak emval ve emtia celb ve fürüht etmek üzere elli sene müddet e elli bin lira sermaye ile Yalvaç Osmanlı Elektrik Vamkaayuh(?) Şirketi namı altında  Yalvaç Müta-zade hacı Ömer  ve hacı Halil-zade hacı Nuh efendiler ve rüfekası tarafından  bir şirket teşkiline  Şura-yı Devlet  ve Meclis-i Vükela kararlarıyla rhsat verilmiştir.Bu irade-i seniyyenin  icrasına Ticaret ve Zira-at nazın me-murdur.Teşkili istid’a olunan şirket nizamname-i dahilisinin  munderecati münasip ve şura-yı müşarun  ileyhaca icra  edilen ta-dilat muvafık göründüğünden  şirket-i  mezkurenin  teşkiline  ait mu’amelenin ifası husususun Ticaret ve Zira’at Nezareti’ne  havalesi bi’t-tezekkür salifü’l-beyan mazbata ve layina  bu babda kaleme alınan irade-i seniyye layihalar ile leffen ve matviyyen arz ve takdim kılınmakta katıbe-i ahvalde irade-i seniyye.


Kaynaklar-Yalvaç Kent Araştırmaları kitabı-1 sayfalar 357-373 alıntıdır.

                  Baki ÜLTAY belge fotokopileri

 

 

 

 

 
Etiketler: ELEKTRİK, ÜRETİMİ,
Yorumlar
Yazarın Diğer Yazıları
11 Temmuz 2022
KAMYONLAR, KAMYONLARLA NAKLİYE II
04 Temmuz 2022
KAMYONLAR, KAMYONLARLA NAKLİYE I
27 Haziran 2022
BİNLERCE YILDIR YALVAÇ'A HAYAT VEREN SU ÇIKTIĞI SUYU
19 Haziran 2022
TARLALARIN SÜRÜLMESİ-EKİLMESİ-YOLUNMASI-BİÇİLMESİ
12 Haziran 2022
ÜZÜM BAĞLARI
05 Haziran 2022
ELMA BAHÇELERİ II
29 Mayıs 2022
ELMA BAHÇELERİ
23 Mayıs 2022
GEÇMİŞ ZAMAN OLUR Kİ
16 Mayıs 2022
YAZILARIMIN BİRİNCİ YILI DOLMUŞ
08 Mayıs 2022
RAMAZAN BAYRAMLARI-II
01 Mayıs 2022
RAMAZAN BAYRAMLARIMIZ I
24 Nisan 2022
İHBAR BİLLEZİ-HACI İBRAHİM EFENDİ
18 Nisan 2022
CENAZE NAMAZI VE DEFİN İŞLEMLERİ II
11 Nisan 2022
70 LERDEN GÜNÜMÜZE VEFAT EDENLERİN CENAZE İŞLEMLERİ I
03 Nisan 2022
RAMAZANLARIMIZ NE GÜZELDİ
27 Mart 2022
YALVAÇ'IMIZIN YETİŞTİRDİĞİ İNSANLARI TANIYOR MUYUZ, DEĞERLERİNİ BİLİYOR MUYUZ?..
22 Mart 2022
RESİMLİ ROMANLAR SAYESİNDE OKUMAK
14 Mart 2022
HACI PİLAVI
07 Mart 2022
YALVAÇ OTOGARLARI II
28 Şubat 2022
YALVAÇ'IN OTOGARLARI I
20 Şubat 2022
YALVAÇTA ÜNİVERSİTE-OKULLAR-KILIÇARSLAN KAMPÜSÜ-YERLEŞKESİ
14 Şubat 2022
BÜYÜK ÇARŞI YANGINLARI
06 Şubat 2022
AKŞEHİR BELİ-YALVAÇ’IN AKŞEHİR’LE OLAN BAĞLANTISI
31 Ocak 2022
KİMİNİN DELİ, KİMİNİN VELİSİ; VASFİ
17 Ocak 2022
SU DEĞİRMENLERİ-2
10 Ocak 2022
SU DEĞİRMENLERİ
03 Ocak 2022
MAHALLE TAKIMLARI
27 Aralık 2021
ESKİLERDE YILBAŞI
19 Aralık 2021
YÖRÜK NE DEMEKTİR
13 Aralık 2021
MUSALLA
06 Aralık 2021
DOĞAL HAYAT
28 Kasım 2021
İYİ BİR İNSAN TANIMIŞIM: YUSUF BİLGE BÜYÜKBOYACI
22 Kasım 2021
MAHALLE FIRINLARI
15 Kasım 2021
BAKIŞIN MUTLULUGUNU BELİRLER
08 Kasım 2021
RAMPALI ÇARŞI
01 Kasım 2021
HAN
25 Ekim 2021
ÜZÜM BAĞLARI
17 Ekim 2021
KIŞ HAZILRLIKLARI IV PASTIRMALIK
11 Ekim 2021
KIŞ HAZRLIKLARI III ODUN HAZIRLIĞI
03 Ekim 2021
KIŞ HAZIRLIKLARI II - TEZEK YAPMA-GAZEL SÜPÜRME TEZEK YAPMA
26 Eylül 2021
70 Lİ 80 Lİ YILLARDA KIŞ HAZIRLIKLARI I
20 Eylül 2021
YALVAÇ EVLERİ
13 Eylül 2021
YAĞCILAR ARASTASI
06 Eylül 2021
DEMİRCİLER ARASTASI
30 Ağustos 2021
30 AĞUSTOS ZAFER BAYRAMI
16 Ağustos 2021
AYAKKABICILAR ARASTASI
09 Ağustos 2021
KÜLTÜR MERKEZİ
01 Ağustos 2021
BAKIRCILAR ARASTASI
23 Temmuz 2021
DÜNDEN BU GÜNE HÂLİMİZ (HÂL/SEBZE BAZARI)
19 Temmuz 2021
NOSTALJİ-KURBAN BAYRAMLARI
12 Temmuz 2021
ESKİLERDE NE BULDUM II
05 Temmuz 2021
ESKİLERDE NE BULDUM-I
27 Haziran 2021
ORTAYI NE ZAMAN BULACAĞIZ
21 Haziran 2021
HAYATI YAŞAMAK GEREKİR
14 Haziran 2021
SILA-İ RAHİM -BULUŞMA GÜNLERİ-
07 Haziran 2021
MUSTAFA BÜYÜKKUTLU (BİYOGRAFİSİ)
31 Mayıs 2021
MUSTAFA BÜYÜKKUTLU
24 Mayıs 2021
BİZİM 19 MAYISLARIMIZ
17 Mayıs 2021
ÇINARALTI
10 Mayıs 2021
TABAKHANE
04 Mayıs 2021
DALDAN DALA
Haber Yazılımı