YÖRÜK NE DEMEKTİR

      Yörük dediğimizde aklımıza genellikle Toroslarda yaşayan, hayvancılıkla geçinen göçebe Türk Oymakları/Türkmenler gelir. Konargöçer yaşayanlara ‘’YÖRÜK’’ yerleşik düzene geçenlere ise ‘’TÜRKMEN’’ denmektedir.

       Yörük/Türkmen adı Göktürk yazıtlarına kadar uzanır. Konargöçer yaşayanlar için TÖRÜK denildiğine orada rastlanmıştır. Orta Asya Türkçesindeki T ve D harfleri Türkçemizde Y harfine dönüşmektedir. Kuzey Türkçesinde ise Z ye dönüşmektedir. Doğu Türkçesinde TORUK günümüz Türkçesinde YÖRÜK olarak yazılmakta ve söylenmektedir.

      M.Ö. 2000 li yıllarda Asurlularda TORUK KU devleti vardır.

      TOR ön Türkçede DAĞ demektir. Oğuz boylarından olan DAĞHAN’ın boyu, Dağ halkı anlamına gelmektedir.

      Anadolu içinse Toruk Toros’u yani Toros Dağlarında yaşayan Dağ Halkı anlamından incelerek dönüşüme uğrayıp Törük’e evrimiştir.

      Türk dil kurumunca YÖRÜK kelimesi Türkçede yürümek kelimesinden türetilerek oluşturulmuş diye yazılsa bile aslı Orta Asya’dan gelen Toruk kelimesinin Anadolu’da ve Anadolu  Türkçesinde Yörük’e dönüşmüş halidir.

      Bizim (Yalvaç’ın) Yörüklüğü... Neden kendimize Yörük diyoruz?

     Osmanlı dönemlerinde (14. Yüzyıl sonu ve 15. Yüzyıl) ve en son Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş zamanı gibi belirli dönemlerde Göçerler zorunlu iskâna tâbi tutulmuşlar ve buna zorlanmışlardır. 1600’lü yıllarda göçerlerden yani Yörük’lerden bir kısmı Kıbrıs’a yerleşmeleri için zorlanarak gemilere bindirilmiş ve orada iskan edilmek istenmiştir.. Kıbrıs’a gitmek istemeyen Yörükler gemileri geri döndürüp gemilerden inmiş ve Anadolu’da kalmışlar,  bunlardan bir kısmı Yalvaç Tırtar (Aşağı Tırtar-Yukarı Tırtar) köylerine yerleşmiştir. Daha sonraki yıllarda olan iskânlarda Yalvacın değişik mahallelerine Yörükler yerleştirilmiştir. Günümüzde Yörüklük geleneğini sürdüren ve halen Yörükce (konargöçer) yaşayanlar Toros dağlarında bulunmakta ve geleneklerini sürdürmeye çalışmaktalar. Zamanın gereği ve teknolojik sebeplerden dolayı son Yörükler de iskâna teşvik edilmekteler.

      Belgesellerde konuşan Yörükler “biz bu hayatı seviyoruz, sabit bir yerde yaşayamayız” şeklinde konuşmaktalar. “Ölene kadar bu şekilde yaşamaya çalışacağız. Bizler evlerde yaşayamayız. Evler bize hapis gibi geliyor” şeklinde konuşarak hür gökleri, tertemiz yaylaları ve üretici bir hayatı tercih ettiklerini anlatmaktadırlar.

     ATATÜRK’ÜN  ‘’Gidip, Toros Dağları'na bakınız, eğer orada tek bir Yörük çadırı görürseniz ve o çadırda duman tütüyorsa, şunu çok iyi biliniz ki, bu dünyada hiçbir kuvvet asla bizi yenemez’’ sözü Yörüklerin sağlam mayasını ve vatan millet sevdasını ifade etmektedir. Yörükler vatan için gözünü kırpmadan canını feda etmeye hazırdır. Hiç bir zaman vatan sevdasından vazgeçmemiş, hainlik yapanlara kucak açmamıştır.

      Yeniden Yalvacımıza dönersek 2019 yılı Mayıs ayında Yalvaç’ta Zekiye AKSU başkanlığında Yalvaç Yörük Türkmen Derneği kurulmuş ve faaliyetlerine başlamıştır. Bir sivil toplum kuruluşu olarak, yasalar çerçevesinde Dini ve Milli bayramlarda Dernek olarak etkinlikler düzenleyip, bayramlaşmalar yapmakta Yalvaçlıları bir araya getirmek için çaba harcamaktalar. Böylesi güzel faaliyetlerle insanları kaynaştırıp birlik ve beraberliğimize dostluk ve kardeşliğimize katkı yapmaktadırlar.

Öte yandan Eğridir’de Temmuz ayında başlayıp, Eylül sonuna kadar devam eden Bunar (Pınar) Pazarı, asırlardır Yörüklerin buluşma alanı olarak geleneksel haline gelmiş ve bütün canlılığıyla devam etmektedir. Bu pazarın sebebi ise dağlarda konar göçerlikle yaşayıp kendi aşiretinden başka kimseyi göremeyenlerin, burada buluşup tanışıp göreneklerini devam ettirme ve yeni nesillere aktarılması gayesindendir. Daha çok gençlerin, yeni nesillerin buluşma alanı olarak düşünülmüştür.

     Bayramlarda ve diğer değişik etkinliklerde,  “Yörük Toyları” na katıldığımızda bize “nereniz Yörük, nereden çıktı bu ifade’’ gibi sorular sorulmaktadır. Cevap olarak “Yörük olmak için illaki Toroslarda dağda doğmuş olmak değil, kendini ne ve nasıl hissettiğin, Türklüğün Oğuz boyundan bir dala mensubiyet oluyor” diyoruz. Nice Türk yurdunda doğup Türk vatandaşı olanlardan bazıları Türklüğü kabul etmezken, Türk yurdunda doğmayan ancak Türklüğün onurunu kabul edip gururla ben TÜRKÜM  diye  söyleyenler (Macarlar) gibi dağda doğmasakta, konar göçer yaşamasakta kökümüze kökenimize, milletimizin bütün değerlerine ve gelenek/göreneklerine bağlıyız evelallah…

      Bizler birlik oldukça ve Toroslarda Yörük çadırlarının dumanı tütüyorsa korkmayın bizi hiçbir güç yenemez.

(-Yörüklerin Orta Asya köken bilgileri ve dildeki harf dönüşümleri değerli şair ve yazar Yusuf Bilge BÜYÜKBOYACI’dan alıntıdır.)

        Yörük Türkmen iskânından dolayı,

        Atalarım mekân tutmuş obayı,

        Ahi meşrep tutuşturup çırayı,

        Mührümü vurduğum vatan Yalvaç’tır

                                                                            Kasım 2021